Je winkelwagen is momenteel leeg!
Bevrijdingsdag 2017
Nu de bruiloft van mijn zoon David en zijn lieve Lena voorbij is, besef ik beter hoe nauw mijn leven met mijn eigen familie verbonden is. Ik kan wel filosoferen over graancirkels en het geheim van het heelal, maar mijn bemoeienis met het onbewuste is voortgekomen uit familieomstandigheden. Vandaar dat ik in de nacht van 4 op 5 mei gedroomd heb van mijn ouderlijk huis in Heiloo. Dat huis had een schilderij van Peter Birkhäuser ten geschenke gekregen. Daarvoor moest de inboedelverzekering verhoogd worden. Het was een kostbaar geschenk.
In een flits zag ik hoe de woonkamer van het ouderlijk huis in een museum was veranderd vol kleurige schilderijen. Door de ramen heen zag ik een zonnige tuin. Vroeger hingen hier de schilderijen van mijn vader, tekenaar-ontwerper en poppenspeler Jan van Erkelens. Samen met een vriend overlegde ik in de droom dat we nu de verantwoordelijkheid voor de bijhorende psychologie op ons dienden te nemen.
Birkhäuser staat voor dieptepsychologie, voor de omgang met de ziel. Het is een weg die je niet zelf kiest, de weg kiest jou. Het is opvallend dat de droom zo vlak na de dodenherdenking komt. Voor mij betekent bevrijding mij verlossen van de schaduwen uit het verleden. Ooit zijn die ontstaan in armoedige arbeidersmilieus. Aan de marionetten van mijn vader kan ik zien dat hij in zijn jeugd door depressie en angst werd achtervolgd.
Hetzelfde gold voor Birkhäuser. Bij hem was de dominantie van het onbewuste ontstaan doordat zijn moeder thuis op jonge leeftijd aan kanker was gestorven. Hij had moeten aanzien hoe zijn geliefde moeder stukje bij beetje van het leven werd beroofd. Onbewust had hij de conclusie getrokken dat er geen goede God bestond. Toen hij met Sybille Oeri getrouwd was, raakte hij in een diepe depressie die hem dwong zich naar binnen te keren.
Inward Gaze (Peter Birkhäuser).
Zelf ben ik verschillende keren door zo’n depressie heengegaan en ik vraag mij af hoe het nu met mij gesteld is. Heb ik in het zicht van mijn 65e verjaardag nog puf om iets nieuws te gaan ondernemen? Wat ik weet is dat David en Lena mij in een groot avontuur hebben gestort. Vorig jaar verrasten zij ons met hun voornemen om in Nederland te trouwen, maar hun huwelijk in Wit-Rusland te vieren. Want Lena is afkomstig uit Brest. Die stad is tot 1939 Pools geweest, maar ligt nu net over de grens van de Europese Unie. Ineens moesten mijn vrouw Inge, onze kinderen en ik zien uit te zoeken hoe we vanuit Nederland Wit-Rusland konden bereiken.
Zelf zag ik erg tegen die reis op, maar onze dochter Kim wist een route op te sporen via Eindhoven Airport waarbij we op de vluchthaven Warschau Chopin rond vijf uur konden overstappen op een bus die rechtstreeks naar Brest ging. Ook had zij een appartement in Brest gevonden dat dichtbij het centraal station lag en voor wandelingen door de stad heel geschikt was. Hier werden we op 22 april met een minibusje opgehaald om het huwelijksfeest in een bos bij Kobrin bij te wonen. De huwelijksceremonie van David en Lena was heel ontroerend en daarna barstte het feest los. Als zoon van gescheiden ouders was David denk ik wel blij dat alles zo in harmonie verliep. De ouders van Lena kregen er twee families bij en er waren nog nooit zoveel Nederland tegelijkertijd in Belarus geweest.
Ik zeg Belarus, omdat Wit-Rusland daarvan een foute vertaling is. Belarus betekent Wit-Rus, waarbij Rus een ander woord is voor de oude Slavische staat Ruthenië die ooit rond Kiev was gelegen. Er bestaat naast het Russisch ook de taal van Belarus zelf. Maar die hebben we pas gehoord bij het Eurosongfestival. Voor ons vormt het Russisch al een grote hindernis. Aan de ouders van Lena hebben we geschenken uit Nederland gegeven, maar zij kenden geen Engels en wij geen Russisch. Zodoende hadden we het meest contact met Pasha, de broer van Lena die wel Engels kent. De volgende dag hebben we met hem een lange wandeling door Brest gemaakt en gesproken over de vele kleine gebeurtenissen die David en Lena bij elkaar hadden gebracht.
Pasha vertelde ons dat de bioscoop van Brest ooit een synagoge was geweest. Dat intrigeerde mij en thuis in Nederland heb ik uitgezocht dat er ooit 30.000 Joden in Brest woonden. Brest was toen nog Pools. In 1939 viel Hitler Polen binnen en zijn troepen kwamen ook in Brest aan op zoek naar leden van de Poolse regering die op de vlucht waren geslagen. Vervolgens werd de stad overgedragen aan de Sovjetautoriteiten en begon onder Stalin de Sovjetterreur. De Joodse Harry Rosenberg werd samen met zijn moeder naar Siberië verbannen omdat zijn vader een fotocamera voor de Russen had verborgen. Door die speling van het lot overleefde hij de oorlog. Toen de nazitroepen in juni 1941 Wit-Rusland binnenvielen, bood het Fort Brest op heldhaftige wijze weerstand. Tevergeefs. Ook het fort werd ingenomen. Toen het leger van de Sovjet Unie de stad in juli 1944 bevrijdde, waren er in de stad zelf nog maar tien Joden over. De meesten waren op 16 oktober 1942 door de nazi’s vermoord.
Het centraal station in Brest.
Het is moeilijk om je voor te stellen hoezeer Wit-Rusland geleden heeft onder wat daar de Grote Patriottische Oorlog wordt genoemd. Overal zie je monumenten voor de gevallenen. In de hoofdstad Minsk zie je trouwens zelden een gebouw dat er ook honderd jaar terug al stond. Wij gingen naar Minsk, omdat daar veel meer te zien zou zijn dan in Brest. We hadden de pech dat het ontzettend koud en regenachtig was. We hadden een goedkoop hotel en ik had het gevoel om in een soort Bijlmermeer voor tweemiljoen personen terecht te zijn gekomen. Tijdens die dagen in het droefgeestige Minsk kwam ik erachter dat mijn kinderen een belangrijke invloed op mijn leven hebben. Vaak werd ik op mijn familie teruggeworpen, omdat diverse pogingen om in onze samenleving wat te betekenen op weerstand zijn gestuit. Net zoals mijn vader leefde ik met de gestalten uit het onbewuste en daardoor had ik moeite mij aan de vereisten van de moderne samenleving aan te passen.
Uiteindelijk is Maria Magdalena in mijn leven gekomen om mij een steuntje in de rug te geven en ook te helpen bij het genezen van de relaties in de familie. Daarbij speelden mijn kinderen natuurlijk een grote rol. Meteen toen ik dit tegenover Inge wilde uitspreken, voelde ik de aanwezigheid van Maria Magdalena. Ze bevestigde daarmee wat ik onder woorden ging brengen. De volgende dag hebben we in Minsk een bezoek gebracht aan een orthodoxe kerk die aan Maria Magdalena is gewijd. Deze kerk is de enige in de hoofdstad die er echt Oost-Europees uitziet. Dit schijnt de reden te zijn dat de kerk uit 1847 ondanks de ligging buiten het centrum een toeristische attractie is geworden.
De orthodoxe aan Maria Magdalena gewijde kerk in Minsk.
Diep in mijn hart wist ik dat de hele reis bedoeld was om iets recht te zetten. Wat dat precies was, wist ik niet. Maar we lieten de gebeurtenissen maar over ons heen komen. Normaal gesproken houd ik mij bezig met de dertien tonen van de schepping of met het leven van Maria Magdalena. Nu werd ik ineens met datgene geconfronteerd wat onze zoon Jesse de realiteit noemt. En die is best verrassend, zeker als je in een ander land bent. Als je in Minsk naar souvenirwinkels gaat, hoor je de stem van Frank Sinatra. In het Nationaal Historisch Museum klinkt op de achtergrond Keltische muziek uit Bretagne.Toen we de Rode Kerk aan het Onafhankelijkheidsplein bezochten, bleek daar de Italiaanse Renaissance te worden geëerd. Belarus hoort met andere woorden bij Europa.
Ooit liep het IJzeren Gordijn langs de grens tussen Oost- en West-Europa. Maar sinds de val van de muur in Berlijn is de scheidslijn naar het oosten opgeschoven en we hebben vanaf het Fort Brest naar de rivier gekeken die de overgang vormt naar dat deel van Europa dat nog steeds onder invloed van Rusland staat. Het is heel bijzonder dat Lena erin geslaagd is om over deze rivier heen de sprong naar het Westen te maken. Omgekeerd hebben we voor haar de sprong naar het Oosten gewaagd en hebben we Belarus van nabij leren kennen.
Op 1 mei keerden we terug uit dit vreemde land. Dankzij de 1 mei viering was er in Minsk nauwelijks verkeer op de wegen en in een mum van tijd bracht de taxi ons naar het busstation waar de minibussen klaar stonden om ons naar het vliegveld van Minsk te brengen. Geheel in overeenstemming met het ritme van de Maya-kalender was het de dertiende dag van onze reis, de dag van de thuiskomst. Op het vliegveld kwam Kim een jongen tegen die zij goed kende van de middelbare school, omdat hij in een van de parallelklassen had gezeten. Hoe is het mogelijk dat je in Wit-Rusland iemand tegenkomt die je kent? De realiteit zit vol verrassingen. Een van die verrassingen is dat we nu familie in Brest hebben, familie die aan ons denkt en wij aan hen.
En hoe nu verder? De open workshop met Judith Moore die voor 3 juni was gepland  gaat niet door. Dat vind ik wel jammer, want er zou genoeg te vertellen zijn geweest. Er zijn via Judith nieuwe gegevens rond de geboorte van Maria Magdalena boven tafel gekomen. Daar ga ik zeker een keer aandacht aan besteden. Die nieuwe gegevens leggen een bepaalde verantwoordelijkheid op mij om niet alleen de psychologie van het onbewuste, maar ook de diepere dimensie van het leven van Maria Magdalena met anderen te gaan delen. In welke vorm dat gaat plaatsvinden is mij nog niet duidelijk. Maar sinds de reis door Wit-Rusland voel ik mij gedreven om de vrijheid die wij hier kennen te benutten voor een stap voorwaarts die ik nu nog niet ken. En wie weet spelen mijn kinderen daarbij opnieuw een rol. Want zij hebben mij al jarenlang nieuwe wegen getoond.
Herbert van Erkelens
19 mei 2017
Reacties
Bart Uijterlinde on 2017-05-20 10:59:23 +0000
Boeiend. Spreekt me aan. Benieuwd naar vervolg.
josefien on 2017-06-06 12:21:08 +0000
maria magdalena trekt al jaren door mij heen, door mijn hart. Bedankt en kijk uit naar de nieuwsbrief
Herbert van Erkelens on 2017-06-06 14:08:50 +0000
Er is veel nieuws over Maria Magdalena te vertellen. Er is mij veel duidelijk geworden. Maar het is de vraag of Judith dit naar buiten gaat brengen. Zelf ben ik van plan met een nieuwe visie op de kosmos naar buiten te treden. Daar is ook behoefte aan. Kortom, er is straks heel wat te vertellen, Josefien.